Khi bạn đầu tư vào các công ty cổ phần để hưởng cổ tức thì bạn cần phải nắm rõ rất nhiều thông tin cơ bản cũng như các quy định về việc chi trả cổ tức. Trong đó, hiểu được cổ tức là gì là một trong những yếu tố mà bạn cần phải lưu ý nhất. Trải qua quá trình phát triển lâu dài, việc đầu tư này cũng có nhiều thay đổi. Vậy nên các nhà đầu tư cần phải nắm vững thật tốt về kiến thức cổ tức để chuẩn bị tham gia vào việc đầu tư.
I. Cổ tức là gì?
Là một phần lợi nhuận sau thuế được chia cho các cổ đông của một công ty cổ phần. Cổ tức có thể được trả bằng tiền mặt hoặc cổ phiếu.
II. Những điều cần biết về cổ tức
1. Ý nghĩa và giá trị của cổ tức
Xu hướng đầu tư cổ phiếu để được chia cổ tức rất được ưa chuộng những năm gần đây. Việc chia cổ tức là hoạt động để phân phối lại lợi nhuận của doanh nghiệp. Bên cạnh đó cổ tức cũng như việc chia cổ tức có ý nghĩa rất quan trọng đối với cổ đông của công ty cổ phần. Bao gồm các ý nghĩa sau đây:
- Ý nghĩa đầu tiên đó là việc cổ đông được công ty chia cổ tức thể hiện là công ty đó đang kinh doanh hoạt động tốt và có lãi.
- Ý nghĩa thứ hai của cổ tức đó là mang lại một nguồn thu nhập khá ổn định và đảm bảo cho các cổ đông.
- Ý nghĩa quan trọng cuối cùng đó là nhà đầu tư sẽ có cơ hội được hưởng lãi kép trong trường hợp lãi suất giảm mạnh.
Giá trị của cổ tức được xác định tại đại hội cổ đông hàng năm của công ty, và sẽ được thông báo cho cổ đông dưới 2 hình thức:
- Hình thức tiền mặt được trả tương ứng với số lượng cổ phiếu mà cổ đông đang sở hữu
- Hình thức tỷ lệ % so với lợi nhuận của công ty
Dựa vào phần lợi nhuận chưa sử dụng đến của doanh nghiệp cũng như kế hoạch và viễn cảnh phát triển kinh doanh trong thời gian kế tiếp là những cơ sở để xác định được giá trị của cổ tức.
2. Làm sao nhận được nhận cổ tức ?
Bạn chỉ cần nắm giữ cổ phiếu của công ty trước ngày giao dịch không hưởng quyền nhận cổ tức, bạn sẽ được nhận cổ tức từ doanh nghiệp bạn đầu tư.
Cổ tức sẽ được trả trực tiếp vào tài khoản chứng khoán của bạn nếu bạn sở hữu cổ phiếu đã niêm yết. Nếu bạn sở hữu cổ phiếu chưa niêm yết thì cần liên hệ và nhận cổ tức trực tiếp tại doanh nghiệp. Trường hợp công ty chia cổ tức bằng cổ phiếu thì bạn sẽ cần đợi khoảng 30-60 ngày để nhận được cổ tức ở tài khoản của mình.
3. Những ngày giao dịch cần chú ý
Ngày giao dịch không hưởng quyền nhận cổ tức
Ngày giao dịch không hưởng quyền nhận cổ tức là ngày giao dịch mà các nhà đầu tư sẽ không được hưởng các quyền lợi của cổ đông như quyền nhận cổ tức, quyền mua cổ phiếu được phát hành thêm, quyền tham dự đại hội cổ đông,…Ngày giao dịch không hưởng quyền nhận cổ tức là ngày làm việc ngay trước ngày đăng ký cuối cùng. Để nằm trong danh sách chốt các cổ đông được hưởng quyền thì các nhà đầu tư cần giao dịch mua cổ phiếu trước ngày giao dịch không hưởng quyền nhận cổ tức.
Ngày chốt quyền nhận cổ tức
Ngày chốt quyền nhận cổ tức hay chính là ngày đăng ký cuối cùng, là ngày chốt danh sách cổ đông sở hữu chứng khoán để thực hiện các quyền cho cổ đông. Các nhà đầu tư có tên trong danh sách này sẽ được hưởng các quyền lợi như quyền nhận cổ tức, quyền mua cổ phiếu được phát hành thêm, quyền tham dự đại hội cổ đông, …
III. Tỷ lệ chi trả cổ tức và hình thức chia cổ tức
1. Tỷ lệ chi trả cổ tức
Tỷ lệ chi trả cổ tức: Tỷ lệ chi trả cổ tức là tỷ lệ phần trăm giữa cổ tức bằng tiền chia cho lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp.
Sau đây là công thức xác định tỷ lệ chi trả cổ tức:
Tỷ lệ chi trả cổ tức cho thấy số tiền công ty trả cho các cổ đông so với số tiền công ty đang giữ lại để tái đầu tư, trả nợ hoặc thêm vào lợi nhuận giữ lại.
Để tỷ lệ chi trả cổ tức được tối ưu nhất thì sẽ cần đáp ứng 2 điều kiện sau đây:
- Doanh nghiệp đảm bảo bổ sung đủ nguồn vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh.
- Doanh nghiệp đảm bảo giữ vững được tỷ suất lợi nhuận trên vốn tốt.
2. Các hình thức chia cổ tức phổ biến hiện nay
Hiện nay có 2 hình thức chia cổ tức phổ biến nhất đó là chia cổ tức bằng tiền mặt và chia cổ tức bằng cổ phiếu.
Cách tính cổ tức bằng tiền mặt
Chia cổ tức bằng tiền mặt là hình thức doanh nghiệp trả trực tiếp cổ tức bằng tiền mặt vào tài khoản chứng khoán của cổ đông. Tại Việt Nam, tỷ lệ chi trả cổ tức bằng tiền của doanh nghiệp sẽ dựa trên mệnh giá gốc của cổ phiếu. (tương ứng là 10.000 đồng/ 1 cổ phiếu). Đối với việc chia cổ tức bằng tiền mặt, dòng tiền từ lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp sẽ được chi trả vào tài khoản từng cổ đông, đồng thời đi ra khỏi nguồn vốn của doanh nghiệp.
Ưu điểm của cách chia cổ tức bằng tiền mặt là cổ đông được nhận tiền thực tế từ hoạt động kinh doanh của công ty; đem lại cảm giác an toàn và chắc chắn cho cổ đông hơn. Việc chia cổ tức bằng tiền mặt cũng phần nào chứng minh được doanh nghiệp hoạt động hiệu quả và là doanh nghiệp đáng tin cậy để đầu tư. Nhược điểm của hình thức này là làm giảm dòng vốn tái đầu tư của công ty, do đó có thể ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng của công ty đó. Ngoài ra cổ đông cũng phải chịu thuế 2 lần gồm thuế thu nhập doanh nghiệp (20-22%) và thuế thu nhập cá nhân (5%) .
Cách tính cổ tức trên mỗi cổ phiếu
Chia cổ tức bằng cổ phiếu là hình thức doanh nghiệp sẽ phát hành thêm cổ phiếu cho cổ đông. Hình thức này sẽ không làm thay đổi vốn chủ sở hữu cũng như tỷ lệ nắm giữ cổ phần của cổ đông vì cổ phiếu được phát hành thêm chỉ được dùng cho việc chi trả cổ tức.
Cách tính cổ tức trên mỗi cổ phiếu sẽ dựa theo tỷ lệ giữa số cổ phiếu mà cổ đông đang nắm giữ với số cổ phiếu cổ đông được nhận thêm do công ty thông báo.
Đối với việc chia cổ tức bằng cổ phiếu, dòng tiền từ lợi nhuận của doanh nghiệp vẫn ở trong doanh nghiệp và chỉ có sự thay đổi từ lợi nhuận sau thuế sang vốn góp của chủ sở hữu.
Ưu điểm của cách chia cổ tức bằng cổ phiếu là công ty có thêm nguồn tiền để tái đầu tư. Đồng thời nhà đầu tư sẽ không phải chịu thuế thu nhập cá nhân 5% như khi nhận cổ tức bằng tiền mặt và giúp tăng tính thanh khoản cho thị trường. Tuy nhiên nhược điểm của hình thức này đó là nếu công ty sử dụng tiền đầu tư mà không tạo ra lợi nhuận, giá cổ phiếu có thể giảm và khiến nhà đầu tư mất đi cơ hội gia tăng lợi nhuận. Ngoài ra, có khả năng phát sinh cổ phiếu lẻ rất khó bán trong trường hợp cổ đông muốn thanh lý lại cổ phiếu.
III. Những lưu ý cho nhà đầu tư khi đầu tư nhận cổ tức
Tại thị trường chứng khoán Việt Nam, để công bằng cho người mua và người bán trên thị trường vào ngày xác định quyền lợi hưởng cổ tức (Ngày giao dịch không hưởng quyền) giá cổ phiếu sẽ giảm tương ứng bằng với phần cổ tức mà nhà đầu tư được nhận. Do vậy, về ngắn hạn việc đầu tư để nhận cổ tức sẽ không mạng lại hiệu quả. Tuy nhiên để chiến lược này phát huy hiệu quả tối đa, nhà đầu tư cũng nên chú ý tới những vấn đề sau:
Lựa chọn những doanh nghiệp có nền tảng cơ bản tốt
Cổ tức sẽ mang lại lợi ích tối đa cho nhà đầu tư nếu về sau giá của cổ phiếu trở về với vùng giá trước khi bị điều chỉnh. Do đó, nhà đầu tư nên hưởng cổ tức từ những DN có hoạt động sản xuất kinh doanh tăng trưởng tốt, hoặc luôn duy trì ổn định.
Công ty niêm yết có quy mô nhỏ (Small cap)
Các nhà tạo lập và công ty có thể cấu kết đưa ra quyết định chi trả cổ tức cao và đẩy giá cổ phiếu lên mức cao, không ít nhà đầu tư thấy được sức hút và mua vào số lượng lớn ở tại mức giá cao. Đây là lúc rất nguy hiểm với nhà đầu tư, cổ phiếu sẽ giảm giá mạnh, nhà đầu tư sẽ bị thua lỗ lớn. Do vậy, nhà đầu tư cần đánh giá kỹ về thông tin chi trả cổ tức của công ty, không nên vì lợi nhuận nhỏ mà mất cả đồng vốn.
Cân nhắc kỹ đối với cổ tức bằng cổ phiếu
Khi doanh nghiệp trả cổ tức bằng cổ phiếu, điều đó có thể mang hàm ý thông báo: doanh nghiệp đang có nhu cầu cấp thiết về tài chính để đầu tư cho hoạt động sản xuất kinh doanh (đây là dấu hiệu tích cực vì nếu doanh nghiệp đầu tư hiệu quả sẽ tạo ra nhiều lợi nhuận hơn, cổ đông có thể nhận được nhiều cổ tức bằng tiền hơn), hoặc cũng có thể kết quả kinh doanh của doanh nghiệp chỉ tốt trên sổ sách kế toán, còn thực chất doanh nghiệp bán hàng nhưng không thu được tiền về, dẫn đến việc không đủ tiền mặt để trả cổ tức (đây là dấu hiệu nguy hiểm về tài chính của doanh nghiệp). Thêm vào đó, việc phát hành cổ phiếu còn gây ra hiện tượng pha loãng, khiến cho EPS của doanh nghiệp suy giảm trong ngắn hạn, nếu kết quả kinh doanh của doanh nghiệp không được cải thiện tương ứng sẽ khiến cho sức hấp dẫn của cổ phiếu cũng như giá trị của lượng cổ tức bằng cổ phiếu suy giảm đi rất nhiều.
Về mặt kỹ thuật, khi cổ tức mới về sẽ không được giao dịch ngay, dẫn đến kết quả là nhà đầu tư sẽ tạm thời bị chôn vốn, và khi số cổ phiếu này được giao dịch, tâm lý muốn “chốt lời” nhanh chóng của những nhà đầu cơ khiến cho giá của cổ phiếu có thể giảm mạnh, làm mất đi lợi nhuận của việc ăn cổ tức. Vì thế cân nhắc kỹ lưỡng khi muốn hưởng cổ tức bằng cổ phiếu là điều hết sức cần thiết.
Hạn chế chi phí cơ hội
Như đã nói, chỉ cần mua hoặc sở hữu cổ phiếu trước ngày giao dịch không hưởng quyền là nhà đầu tư đã có thể nhận được cổ tức. Do vậy nhà đầu tư không nhất thiết phải mua và nắm giữ một cổ phiếu trong thời gian dài để nhận được khoản lợi tức này. Sẽ rất đáng tiếc nếu như trong quãng thời gian đó chúng ta bỏ lỡ những cơ hội giao dịch tuyệt vời từ các cổ phiếu khác, trong khi cổ phiếu chúng ta nắm giữ lại “dậm chân tại chỗ”. Do đó, nhà đầu tư hoàn toàn có thể tận dụng một vài cơ hội với cổ phiếu khác, sau đó mua và nắm giữ các cổ phiếu trả cổ tức cao cho đến trước ngày giao dịch không hưởng quyền, đó sẽ là chiến lược đầu tư sáng suốt nhất và giúp giảm thiểu tối đa chi phí cơ hội của chiến lược “săn” cổ tức.
IV. Tổng kết
Việc tìm hiểu về cổ tức và các kiến thức cần biết về nó khi tham gia đầu tư vào thị trường chứng khoán là cực kỳ quan trọng. Những thông tin đó giúp nhà đầu tư có kế hoạch đầu tư cụ thể và an toàn. Hy vọng những kiến thức được chia sẻ trong bài viết trên sẽ giúp bạn nắm rõ về cổ tức và có thể đầu tư thành công.
