Ngoài cổ phiếu ra thì trái phiếu chính phủ còn thu hút rất nhiều nhà đầu tư bởi tính an toàn, ổn định. Vậy bạn đã thực sự hiểu về trái phiếu chính phủ? Cách mua bán trái phiếu chính phủ như thế nào? Hãy cùng Ohmoney tìm hiểu trong bài viết sau bạn nhé!
I. Trái phiếu chính phủ là gì?
Trái phiếu chính phủ (TPCP) là trái phiếu do chính phủ phát hành, có thời hạn, có mệnh giá và lãi suất. Chính phủ dùng trái phiếu để huy động vốn cho nhà nước có thêm ngân sách nhằm thực hiện những dự án đầu tư có phạm vi trong nước, hoặc những chương trình do nhà nước tổ chức. Dễ hiểu hơn, trái phiếu chính phủ chính là cách thức để nhà nước vay vốn cho ngân sách. Vì vậy, nhà nước phải trả nợ và thực hiện những quyền lợi cho người sở hữu trái phiếu chính phủ.
II. Có nên đầu tư vào trái phiếu chính phủ
Trái phiếu Chính phủ là khoản đầu tư được đánh giá là an toàn nhưng vẫn có những hạn chế. Vậy trước khi đầu tư, bạn cần nắm rõ được ưu điểm và nhược điểm của việc đầu tư này để tránh những rủi ro có thể xảy ra.
Ưu điểm
- Không có rủi ro: Chứng khoán Chính phủ, luôn là một ví dụ tốt về bảo mật, không có rủi ro.
- Miễn phí thuế: Tiền lãi nhận được từ trái phiếu Chính phủ không phải chịu thuế thu nhập cá nhân.
- Tính thanh khoản tốt: Nếu không còn nhu cầu tiếp tục sở hữu trái phiếu Chính phủ, có thể chuyển nhượng lại thông qua sàn giao dịch, sang tay hoặc bán lại cho các tổ chức tài chính, ngân hàng.
- Người mua trái phiếu được quyền chọn trái phiếu với số lượng tùy ý và thích hợp với mình.
- Trái phiếu được phép sử dụng để làm tài sản trong việc thế chấp, cầm cố. Tuy nhiên, người mua không được sử dụng trái phiếu để thay thế tiền trong việc lưu thông hoặc nộp thuế.
- Sử dụng nguồn vốn linh hoạt: Khi có nhu cầu sử dụng vốn, khách hàng hoàn toàn có thể thực hiện nghiệp vụ mua bán lại, cầm cố tại ngân hàng hoặc các tổ chức tín dụng khác để vay vốn hoặc có thể bán lại trên thị trường thứ cấp.
- Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Với việc bổ sung quỹ chứng khoán Chính phủ vào danh mục đầu tư của bạn, bạn có thể đa dạng hóa nguồn tiền và kênh đầu tư mà không lo rủi ro.
Nhược điểm
- Lợi tức tương đối thấp. Bạn thường có thể kiếm nhiều tiền hơn khi đầu tư vào thị trường chứng khoán, bất động sản hoặc các cơ hội khác ngoài việc mua và nắm giữ trái phiếu Chính phủ. Nhưng nếu bạn sắp nghỉ hưu hoặc muốn có một nơi an toàn để tích trữ một số tiền của mình, trái phiếu Chính phủ có thể là một lựa chọn tốt.
- Quy trình: Mỗi nhà đầu tư muốn mua TPCP đều phải trải qua một quy trình theo quy quy định của Pháp luật. Không phải nhà đầu tư nào cũng hiểu và đủ điều kiện để mua trái phiếu Chính phủ.
III. Những điều cần biết về trái phiếu chính phủ
1. Các loại trái phiếu Chính phủ
Sau đây là các loại TPCP khác nhau.
- Tín phiếu kho bạc: Hay còn gọi là tín phiếu, là loại trái phiếu Chính phủ có thời hạn ngắn. Chúng được phát hành để đáo hạn trong vòng một năm. Chính phủ phát hành trái phiếu này theo ba loại : 91 ngày, 182 ngày và 364 ngày. Các kỳ hạn của tín phiếu do Bộ Tài chính quyết định, tùy theo tình hình thị trường và nhu cầu sử dụng vốn, nhưng không vượt quá 1 năm.
- Trái phiếu kho bạc: Là phiếu nợ – có kỳ hạn, do kho bạc nhà nước phát hành với mục đích huy động vốn để bổ sung ngân sách. Trái phiếu kho bạc có kỳ hạn từ 01 năm trở lên, đồng tiền phát hành là đồng tiền Việt Nam (VND) hoặc ngoại tệ tự do chuyển đổi.
- Công trái xây dựng Tổ quốc: Là một nguồn thu trong ngân sách Nhà nước, được huy động vốn để đầu tư xây dựng những công trình then chốt, cải thiện cơ sở vật chất và kỹ thuật trong nước. Phiếu công trái phát hành hàng năm, có kỳ hạn từ một 01 năm trở lên, đồng tiền phát hành là đồng Việt Nam.
2. Chủ thể phát hành trái phiếu Chính phủ
- TPCP chỉ được phát hành bởi Bộ tài chính. Bộ tài chính ủy quyền cho Kho bạc nhà nước, phát hành trái phiếu dưới hình thức đấu thầu theo quy định của pháp luật.
- Chủ thể phát hành trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh là các doanh nghiệp, ngân hàng nhà nước, tổ chức tài chính và tín dụng thuộc đối tượng được cấp bảo lãnh Chính phủ.
- Mệnh giá TPCP Việt Nam chào bán ra công chúng là 100.000 đồng và bội số của 100.000 đồng, được áp dụng từ ngày 01/01/2021.
3. Lãi suất của trái phiếu chính phủ
Lãi suất của TPCP thấp hơn bất kỳ loại hình đầu tư nào. Tuy nhiên, TPCP được coi là ít rủi ro, an toàn nhất. Lãi suất của TPCP bao gồm:
- Lãi cố định: Được tính theo tỷ lệ phần trăm cố định. Bạn sẽ nhận được số tiền lãi giống nhau vào mỗi tháng hoặc mỗi năm.
- Lãi thả nổi: Có sự khác nhau phụ thuộc vào thị trường trái phiếu. Lãi suất này cũng có 2 loại là: lãi suất tăng dần (tăng trong một thời gian nhất định) và lãi suất có thể điều chỉnh (lãi gắn với lãi thị trường). Ví dụ: 4% trong năm đầu tiên, 4,5% trong năm thứ hai, v.v.) và APR có thể điều chỉnh (lãi suất gắn với lãi suất thị trường như tín phiếu Kho bạc)
Vì vậy, lãi suất cố định được coi là an toàn hơn lãi suất thả nổi, nhưng lợi nhuận của lãi suất cố định sẽ thấp hơn. Việc lựa chọn loại trái phiếu nào sẽ phụ thuộc vào nhu cầu và sở thích của mỗi người.
4. Về phương thức phát hành
- Đấu thầu: Đấu thầu phát hành là phương thức bán TPCP thông qua tổ chức đấu thầu về lãi suất cho đối tượng mua trái phiếu.
- Bảo lãnh: Bảo lãnh phát hành là phương thức bán TPCP thông qua tổ hợp bảo lãnh phát hành bao gồm:Tổ chức bảo lãnh chính và/hoặc các tổ chức đồng bảo lãnh chính; tổ chức bảo lãnh phát hành và/hoặc các tổ chức đồng bảo lãnh phát hành.
- Phát hành riêng lẻ: Phát hành riêng lẻ là phương thức bán trực tiếp TPCP cho từng đối tượng mua.
Sau khi phát hành, trái phiếu sẽ được đăng ký, lưu ký và niêm yết trên sở giao dịch chứng khoán Hà Nội và phát hành theo hình thức đấu thầu là chủ yếu. Đối với những người tham gia và mua TPCP trong thị trường này, hằng năm Bộ tài chính sẽ tiến hành kiểm tra về tình hình tài chính của doanh nghiệp, các hoạt động tham gia vào thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp.
5. Điều kiện phát hành trái phiếu Chính phủ
Trái phiếu Chính phủ phát hành phải đảm bảo các điều kiện sau đây:
- Có dự án đầu tư được duyệt bởi các cấp có thẩm quyền, đảm bảo thu hồi vốn để hoàn trả nợ gốc và lãi theo đúng thời hạn đã quy định.
- Có phương án phát hành trái phiếu, kế hoạch sử dụng vốn đầu tư và hoàn trả nợ (gốc và lãi) kèm theo đơn đề nghị.
- Chỉ định rõ cơ quan chịu trách nhiệm quản lý, sử dụng vốn và trả nợ được Bộ Tài chính chuẩn y.
Dù cả cá nhân và doanh nghiệp đều được mua TPCP, tuy nhiên tùy vào đợt phát hành mà nhà đầu tư nào sẽ được mua. Theo đó:
- Đối với TPCP phát hành lần đầu bằng hình thức đấu thầu: Chỉ có các ngân hàng thương mại và tổ chức tài chính mới được tham gia đấu thầu để mua. Tuy nhiên, nếu phát hành thông qua công ty bảo lãnh/đại lý hoặc phát hành bán lẻ thì các nhà đầu tư cá nhân và doanh nghiệp được tham gia mua.
- Trường hợp TPCP đã phát hành: Nhà đầu tư cá nhân muốn mua/bán TPCP thì phải mở tài khoản tại các công ty chứng khoán và xem các lệnh chào mua/chào bán trên Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội (sàn HNX) để thực hiện giao dịch TPCP. Bạn có thể xem cách giao dịch TPCP trên HNX để nắm rõ các quy định giao dịch liên quan.
Ngoài ra, hiện nay một số ngân hàng thương mại có kinh doanh TPCP như: Sacombank, Vietcombank, BIDV… nhà đầu tư có thể lựa chọn các đơn vị này để mua TPCP.
III. Cách mua bán trái phiếu chính phủ
1. Ai mua được trái phiếu chính phủ?
- Người Việt Nam sống trong nước hoặc làm việc tại nước ngoài. Người nước ngoài đang sống và làm việc tại Việt Nam.
- Các doanh nghiệp Việt Nam bao gồm mọi lĩnh vực. Ngoài ra còn có các công ty bảo hiểm, công ty tài chính, tổ chức thương mại, ngân hàng thương mại, quỹ đầu tư,…
- Những công ty hoặc tổ chức có vốn đầu tư nước ngoài hiện đang hoạt động tại Việt Nam nếu được Bộ Tài chính chấp thuận.
- Toàn thể người dân.
Ngoài ra, hiện nay một số ngân hàng thương mại có kinh doanh TPCP như: Sacombank, Vietcombank, BIDV… nhà đầu tư có thể lựa chọn các đơn vị này để mua TPCP.
Dù bạn lựa chọn mua TPCP ở đâu, để thu lời nhà đầu tư cũng cần xác định mua vào thời điểm mà giá TPCP được chào bán ở mức thấp và bán lại vào thời điểm giá cao.
2. Cách mua trái phiếu chính phủ
Dù cả cá nhân và doanh nghiệp đều được mua bán TPCP, tuy nhiên tùy vào đợt phát hành mà nhà đầu tư nào sẽ được mua. Theo đó:
- Đối với TPCP phát hành lần đầu bằng hình thức đấu thầu: Chỉ có các ngân hàng thương mại và tổ chức tài chính mới được tham gia đấu thầu để mua. Tuy nhiên, nếu phát hành thông qua công ty bảo lãnh/đại lý hoặc phát hành bán lẻ thì các nhà đầu tư cá nhân và doanh nghiệp được tham gia mua.
- Trường hợp TPCP đã phát hành: Nhà đầu tư cá nhân muốn mua/bán TPCP thì phải mở tài khoản tại các công ty chứng khoán và xem các lệnh chào mua/chào bán trên Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội (sàn HNX) để thực hiện giao dịch trái phiếu chính phủ. Bạn có thể xem cách giao dịch TPCP trên HNX để nắm rõ các quy định giao dịch liên quan.
3. Cách tặng TPCP
Người tặng, cho và người được tặng, được cho phải cùng đến Kho bạc Nhà nước cấp huyện nơi phát hành tờ trái phiếu để làm thủ tục chuyển nhượng. Trường hợp người tặng, cho trái phiếu vì lý do nào đó không thể đến Kho bạc Nhà nước cấp huyện nơi phát hành tờ trái phiếu, người được tặng, được cho khi đến làm thủ tục chuyển nhượng phải mang theo CMND, giấy đồng ý tặng, cho.
4. Thừa kế TPCP
Cá nhân được quyền thừa kế trái phiếu đến trụ sở Kho bạc Nhà nước cấp huyện nơi phát hành tờ trái phiếu để làm thủ tục chuyển nhượng mang theo các giấy tờ liên quan đến quyền thừa kế, CMND hoặc xác nhận của chính quyền địa phương nơi người thừa kế cư trú.
Hiện nay, lãi suất của ngân hàng đang có xu hướng giảm dần, đồng thời luôn có những nguy cơ không ngờ đến như phá sản, gây ra những rủi ro khi gửi tiết kiệm của người dân. Vậy nên việc đầu tư vào trái phiếu chính phủ sẽ mang đến nhiều lợi ích cho bạn hơn ít rủi ro, ngoài ra còn giúp phát triển nhà nước hơn. Hy bạn bài viết trên của Ohmoney có thể giúp ích cho bạn. Chúc bạn đầu tưu thành công!
